BİLEŞİKLERİN FORMÜLLERİN YAZILMASI VE ADLANDIRILMASI

Herhangi bir bileşik hangi atomlar veya atom gruplarından yapılmış olursa olsun. Tüm bileşiklerin elektriksel olarak nötral olduğunu biliyoruz. Bu nedenle Tablo-1 de gösterilen türler bir bileşik oluşturmak üzere bir araya gelirlerken molekül içindeki yük dengesinin korunması gerektiğini kolayca söyleyebiliriz. Örneğin +3 değerlikli altın iyonunun –1 değerlikli Br iyonuyla oluşturacağı bileşiğin formlünün nasıl yazılacağını ve yazılan formülün nasıl adlandırılacağını görelim.

Altın (III) bromür

 

Demir (III) sülfür

 

Bakır (II) klorür

 

Sodyum klorür

 

Na bileşiklerinde yalnızca +1 değeri aldığından sodyum (I) klorür diye adlandırmıyoruz.

 

 

Kalsiyum karbonat

 

Kalsiyum yalnızca +2 değer aldığından kalsiyum (II) karbonat olarak isimlendirilmez. Bir kalsiyum iyonu bir karbonat iyonu ile nötral bileşik oluturduğundan kalsiyum karbonat formülü  şeklinde yazılmaz.

 

Civa (I) klorür

Altının bileşik içerisinde Au+3 şeklinde +3 değerli olarak bulunabileceği verilmiştir. Brom ise Br– ise şeklinde –1 değerli olarak bulunabileceği görülmektedir. Bu iki tür bir araya gelerek bir bileşik oluşturacaksa elektriksel nötralliğin sağlanması için 1 Au+3 karşılık 3 Br–  bileşik içinde yer alması gerekir.

Kimyasal Formülü yazmak için;

-         Pozitif yüklü atomun sembolü yazılır.

-         Molekül içindeki atom sayısı (daha doğrusu iyion sayısı) indis olarak belirtilir. İstisnai durum olarak eğer molekül içindeki atom sayısı 1 tane ise indis olarak  yazılmaz.

-         İkinci bileşiğin sembolü yazılır.

-         Molekül içindeki atom sayısı (daha doğrusu iyion sayısı) indis olarak belirtilir. İstisnai durum olarak eğer molekül içindeki atom sayısı 1 tane ise indis olarak  yazılmaz.

Kimyasal Formülü İsimlendirmek;

-         Pozitif yüklü atomun adı yazılır.

-         Değerliği romen rakamı ile parantez içinde belirtilir. Eğer atom bileşiklerinde tek değer alıyorsa belirtmeye gerek yoktur.

-         Negatif yüklü türün adı söylenir ve sonuna –ür, –it vaya –at takısı getirilir.

 

 

Yukarıda öğrendiklerimiz ve yandaki örnekler doğrultusunda Civa (I) klorür bileşiğinin formülünü HgCl şeklinde yazmamız gerektiğini düşünürüz. Bazen bu yazım desenine rastlansada doğrusu bu değildir. Çünkü bileşik içerisinde civanın bir değerli olarak düşündüğümüz iyonu  şeklinde bulunur. Bu nedenle bileşğin doğru yazımı HgCl değil Hg2Cl2 dir.

 

 

Yukarıdaki isimlendirmelerde bir metal iyonu ve bir anyon arasında meydana gelen isimlendirmeleri kapsar. Fakat pekçok bileşikte bir metal iyonu ile bir anyon arasında meydana gelmez. Bu durumda ametal-ametal isimlendirilmesinin kullanılması gerekir. Bu adlandırma sistematiği ise yukarıdakinden farklıdır. Bu bileşiklerin adlandırılmasına iyi bir örnek N2O4 tür. Bu bileşik diazotetraoksit olarak adlandırılır.

            Bu tür bileşiklerin adlandırılmasında bileşiklerdeki atomların sayısını

1 için = mono

2 için = di

3 için = tri

4 için = tetra

5 için = penta

6 için = hekza

kullanılır. Pozitif değerlikli tür önce negatif değerlikli tür daha sonra yazılır. Elbette ki molekül yazılırken, molekülün yükünün sıfır olmasına özen gösterilmelidir.

 

Diazottetraoksit

Kükürtdioksit

İlk elementten molekül içerisinde 1 tane bulunduğundan onu mono diye tanımlamaya gerek yoktur.

 

 

 

 

Azotmonooksit

 

Su

Bazı elementlerin özel isimleri vardır. İçtiğimiz suyu isimlendirmeye kalksak dihidrojenmonoksit adını vermemiz gerekir. Fakat bu adlandırmayı kullanmayız.

 

 

Daha Fazla Örnek ve Çözümler İçin Aşağıdaki Linkleri Kullanabilirsiniz.

Charts, Tables....

Nomenclature Table of Contents