Hal Fonksiyonlarının Bazı Özelllikleri
Şekil 1 : Basınç ve sıcaklığın bir fonksiyonu olarak iç enerjinin değişimi.
Kimyasal maddelerin ve reaksiyonların özelliklerini tanımlayabilmek için, bu özelliklerin birbirleri ile ilişkilerini tanımlayabilmemiz gerekir. İç enerji açısından bu bağımlılığı U=f(T,P) şeklinde gösterebiliriz.
\rm \Big( {\partial U \over \partial T}\Big)_P \; ve \; \Big( {\partial U \over \partial P}\Big)_Tolarak gösterebiliriz. İç enerji için toplam difransiyel
\rm dU = \Big( {\partial U \over \partial T}\Big)_P dT + \Big( {\partial U \over \partial P}\Big)_T dPyazılabilir. İç enerji değişimi genellikle sıcaklık ve hacmin bir fonksiyonu olarak,
\rm dU = \Big( {\partial U \over \partial T}\Big)_V dT + \Big( {\partial U \over \partial V}\Big)_T dVŞeklinde, entalpi ise sıcaklık ve basıncın fonksiyonu
\rm dH = \Big( {\partial H \over \partial T}\Big)_P dT + \Big( {\partial H \over \partial P}\Big)_T dPolarak ele alınır.
Kısmi türevleri içeren eşitlikler için genelde dört yardımcı noktaya dikkat etmek gerekir.
\rm \Big( {\partial U \over \partial T}\Big)_V ve \rm \Big( {\partial U \over \partial V}\Big)_T kısmi türevleri T ve V nin fonksiyonu olduklarından
\rm \Big[ { \partial \over \partial V} \Big( { \partial U \over \partial T} \Big)_V \Big]_T = { \partial ^2 U \over \partial V \partial T} = { \partial ^2 U \over \partial T \partial V } = \Big[ { \partial \over \partial T} \Big( { \partial U \over \partial V} \Big)_T \Big]_Vyazılabilir.
Süreçler için fonksiyon sabit kalıyorsa, örneğin dU=0 ise;
\rm dU = \Big( { \partial U \over \partial T } \Big)_V dT + \Big( { \partial U \over \partial V } \Big)_T dV = 0yazabiliriz. Bu eşitlik kısmi türev kurallarına göre yeniden düzenlenirse;
\rm \Big( {\partial V \over \partial T} \Big)_U = - { ( \partial U / \partial T)_V \over ( \partial U / \partial V)_T } \; veya \; \Big( {\partial T \over \partial V} \Big)_U = - { ( \partial U / \partial V)_T \over ( \partial U / \partial T)_V }yazılabilir.
Eğer bir türev toplam difransiyellerden oluşuyorsa, örneğin ;
\rm dU = \Big( {\partial U \over \partial T}\Big)_V dT + \Big( {\partial U \over \partial V}\Big)_T dVeşitliği için dT veya dV ye bölünerek
\rm { \partial U \over \partial T } = \Big( { \partial U \over \partial V } \Big)_T { \partial U \over \partial T } + \Big( { \partial U \over \partial T } \Big)_V \; veya \; { \partial U \over \partial V } = \Big( { \partial U \over \partial T } \Big)_V { \partial U \over \partial V } + \Big( { \partial U \over \partial V } \Big)_Teşitlikleri yazılabilir.
Aynı değişkenlerin sabit tutulduğu türevler ve kısmi türevler, kesirler halinde kullanılabilir. Örneğin \rm {dV \over dP} için;
\rm { dV \over dP } = { dV \over dU }{ dU \over dP }Benzer şekildeki kısmi türev işlemi için;
\rm \Big( { \partial V \over \partial P } \Big)_T = \Big( { \partial V \over \partial U } \Big)_T \Big( { \partial U \over \partial P } \Big)_Tyazılabilir.
Bunlara benzer eşitlikler ideal gazların davranışlarını açıklamak için kullanılır.
Kaynaklar |